هواپیما و هلیکوپتر سالهاست از جهت یابی ماهواره ای استفاده می کنند، اما سیگنال سیستم مکان یابی جهانی همیشه دقت کافی را ندارد. در این گزارش با فناوری جدید اروپایی آشنا خواهیم شد که این مشکل را حل می کند.

ما برای پیدا کردن مسیر در جاده ها به سیستم جهت یابی ماهواره ای اعتماد می کنیم. قابلیتهای کامل این سیستم بسیار گسترده تر از چیزی است که فکر می کنیم. آمبولانسها هوایی برای پرواز و انتقال بیماری که در کوه دچار سانحه شده، به سیگنالهای ماهواره ای نیاز دارد، اما زمانی که به خاطر شرایط نامساعد جوی، امکان پرواز وجود نداشته باشد، چه باید کرد؟

یوهان ترابرگ کریستیانسن، خلبان سیستم آمبولانس‌های هوایی نروژی است که در بیولند دانمارک مستقر است. وی می گوید: «در دانمارک اکثر روزها هوا بارانی و مه آلود است و ابرها هم خیلی به زمین نزدیک هستند. بدون سیگنالهای ماهواره ای نمی توانیم بیمار را به بیمارستان منتقل کنیم. برای کسی که از کمک های درمانی فوری برخوردار و به بیمارستان فرستاده می شود؛ مساله، مساله مرگ و زندگی است.»

سیستم جهت یابی ماهواره ای «اگنوس»، فناوری جدید سیستم ماهواره ای در اروپاست که ایمنی پرواز در دید کم را بیشتر می کند. قبلا ۱۰ درصد پروازها به خاطر شرایط نامناسب جوی لغو می شد، در حالیکه در دانمارک هر سال حدود ۳۰۰ سانحه رخ می دهد.

با استفاده از سیستم ماهواره ای «اگنوس» خلبان می تواند با دقت مکان و ارتفاع خود را بداند و به کمک ابزار الکترونیکی اتکایش بر نشانه های دیداری، یعنی آن چه می تواند ببیند و تشخیص دهد، کمتر خواهد شد. در نتیجه هنگامی که ابر و مه زمین را پوشانده است مشکل کمتری در فرود خواهد داشت.

آمبولانسهای هوایی نروژی در دانماک، اولین سرویسی است که از نوآوری سیستم ماهواره ای اروپایی استفاده می کند. لارس کورسگارد کولس، خلبان آمبولانسهای هوایی نروژی می گوید: «سیستم جدید “اگنوس” از سامانه موقعیت یاب جهانی یعنی جی پی اس خیلی دقیق تر است. به ما کمک می کند بتوانیم به زمین نزدیک شویم و حتی موقعی که ابرها به زمین خیلی نزدیک است، یا دید کافی وجود ندارد، پرواز کنیم و فرودبیاییم.»

«اگنوس» جزء ماهواره های ثابت زمین است، یعنی ماهواره هایی که در مدارِ زمین آهنگ (geosynchronous) دور زمین می چرخند، و شامل شبکه ای از ایستگاههای زمینی است که سیگنالهای «جی پی اس» را گرفته و تصحیح می کنند. این سیگنالها در زمان واقعی به گیرنده های مخصوصی که می توانند هر نوع وسیله ای در هوا، روی آب و یا در سطح زمین باشد، فرستاده می شود.

لارس کورسگارد کولس می گوید: «آنچه اینجا داریم ابزار “جی پی اس” است که می تواند کانال “اگنوس” را نیز دریافت کند. بنابراین می توانیم روش پرواز و فرود در بیمارستان را در حافظه کامیپوتر قرار دهیم. کانال “اگنوس” روی صفحه نمایش مخصوص دیده می شود. پس از آن، همه جزئیات و مراحل پرواز بطور خودکار خواهد بود. به این ترتیب می توانیم از ارتفاع خیلی زیاد از میان ابر، بر سطح زمین فرود بیاییم.»

هرکس که گیرنده داشته باشد، می تواند به طور رایگان از داده های اگنوس استفاده کند.

از سوی دیگر خلبان ها به روش های فرود در فرودگاه های مختلف نیز نیاز دارند. این روش ها که مقامات مسئول پرواز آماده می کنند، در کامپیوترهای کابین خلبان هواپیما ثبت می شود. هواپیماهای مسافری می توانند برای فرود ایمن در فرودگاه هایی که فاقد سیستم ILS یعنی سیستم فرود با ابزار هستند، و در نتیجه نیاز به ابزارهای گرانقیمت رادیویی دارند، از این سیستم ماهواره ای «اگنوس» استفاده کنند.

یک کارشناس جهت یابی ماهواره ای می گوید: «نکته جالب در باره جهت یابی ماهواره ای و سیستم «اگنوس» این است که می توان آن را به جای ابزارهای خاصی به کار برد که باید در فرودگاه ها نصب شود. به این ترتیب می توان در هزینه زیرساخت های فرودگاه ها هم صرفه جویی کرد.»

«اگنوس» پروژه مشترک آژانس فضایی اروپا و آژانس کنترل ترافیک خطوط هوایی اروپا است.

جهت یابی ماهواره ای چگونه مسافرت را برای مسافران عادی ساده تر خواهد کرد؟ «اگنوس» می تواند عملکرد سیستم را خیلی بهتر از گذشته کند، و به ویژه دسترسی به برخی فرودگاه ها تحت شرایط نامناسب جوی را ممکن سازد. به این ترتیب تبعیت از جدول زمانبندی پروازها بهتر، و تأخیر و تغییر مسیر و فرود اجباری در فرودگاه دیگر، کمتر خواهد شد.

تا کنون کمتر از ۱۰ درصد از خدمه پرواز در اروپا، آماده کار با «اگنوس» هستند. سرویس نجات «سوییس ایر» هر سال بیش از یازده هزار پرواز با هلیکوپتر دارد و برای کاربرد سراسری اگنوس، تمام هلیکوپترهایش را به این فناوری جدید مجهز کرده، همچنین نحوه کار با آن را به همه خلبانهایش آموزش داده است.

یک خلبان ارشد سرویس نجات «سوییس ایر» می گوید: «نزدیک به کوه ها حرکت می کنیم، به همین دلیل هم نیاز به سیستم جهت یابی ماهواره ای بسیار دقیق داریم. البته سیستم باید در هر وضعیتی هم کار کند و قابل اطمینان باشد.»

از سوی دیگر، قرار است بیمارستانهای سراسر سوییس هم به سیستم راهنمای «اگنوس» مجهز شوند، تا بتوان مثلا بلافاصله و حتی زمانیکه دره ها را ابرهای انبوه پوشانده اند، به کمک اسکی بازانی رفت که در کوه دچار حادثه شده اند.

خلبان ارشد سرویس نجات «سوییس ایر» می گوید: «با همکاری نیروی هوایی سوییس پروازهای آزمایشی فراوانی انجام دادیم و در چندین هلیکوپتر رگا و نیروی هوایی سوییس ابزاری نصب کرده ایم که دقت و قابل اعتماد بودن سیستم “جی پی اس” و “اگنوس” را محاسبه می کند. معلوم شده که این سیستم برای کارهایی که ما می کنیم دقت و قابلیت اطمینان سیستم، کافی است.»

«اگنوس» نخستین سیستم موقعیت‌یاب ماهواره‌ای در اروپا است که مکمل «جی پی اس است» و قرار است مکمل «گالیله»، سامانه جهانی موقعیت‌یاب ماهواره‌ای اروپا هم باشد: اگنوس هم این سیستم‌ها را مطمئن‌تر می کند و هم سیگنال آنها را تصحیح می کند. در نتیجه عملکرد هر دو سیستم بهتر می شود.

جهت یابی دقیق با ماهواره کمک می کند که خلبان در هر وضعیت آب و هوایی دید بهتری داشته باشد. سامانهٔ موقعیت یابی جهانی ِدقیقتر به نفع همه است، و در نهایت به ویژه برای بیماران مفید خواهد بود.

منبع: یورونیوز